Bakım göstergeleri - Basınç ülseri

Basınç ülseri

Tanım

Basınç ülserleri/basınç yaraları sık görülen bir sağlık sorunudur. Riskli hastalarda önlenmesi gereken bir komplikasyon oluştururlar. Basınç ülserleri ağrılıdır ve yaşam kalitesini bozar. Ayrıca tedavisi yüksek maliyetler gerektirir.
Uluslararası NPUAP/EPUAP/PPPIA (2014) rehberlerinde basınç ülseri ‘basıncın veya basınçla birlikte makaslama olması sonucu olarak genellikle bir kemik çıkıntısının üzerinde ciltte ve/veya altta yatan dokuda lokalize yaralanma’ olarak tanımlanır.
Basınç ülserleri, uluslararası NPUAP/EPUAP/PPPIA (2014) rehberlerinde tanımlanan şekilde aşağıdaki kategorilere bölünmüştür:

Evre I: Rengi açılamayan eritem

Genellikle bir kemik çıkıntısın üzerinde lokalize bir alanda rengi açılamayan kızarıklıkla birlikte bütünlüğü bozulmamış cilt. Koyu pigmentte ciltte gözle görülebilir açılma olmayabilir; rengi çevre dokudan farklı olabilir.

Evre II: Kısmi kalınlık

Gangrenin olmadığı, kırmızı pembe bir yara yatağı ile yüzeyel açık bir ülserin görüldüğü, dermisteki kısmi kalınlık kaybıdır. Aynı zamanda bütünlüğü bozulmamış veya açık/rüptüre seröz veya sero-sanjinöz sıvı dolu vezikül olarak da görülebilir.

Evre III: Tam kat cilt kaybı

Tam kat doku kaybı. Subkutan yağ açığa çıkabilir ancak kemik, tendon veya kas açılmamıştır. Gangren görülebilir ancak doku kaybının derinliğini saklayamaz. Altta ölü doku ve tüneller olabilir.

Evre IV: Tam kat doku kaybı

Açılmış kemik, tendon veya kasın olduğu tam kat doku kaybı. Gangren veya eskar görülebilir. Çoğunlukla ölü doku ve tünelleşme içerir.

Evrelenemeyen: derinlik bilinmiyor

Ülserin gerçek derinliğinin, yara yatağındaki gangren (sarı, bronz, gri, yeşil veya kahverengi) ve/veya eskar (bronz, kahverengi veya siyah) nedeniyle tamamen gizlendiği tam kat doku kaybı.

Şüpheli derin doku yaralanması: derinlik bilinmiyor

Basınç ve/veya makaslamadan dolayı altta yatan dokunun hasarı nedeniyle renk değişikliği olmuş, bütünlüğü bozulmamış, mor veya bordo, lokalize cilt alanı veya kanla dolu vezikül. Bu alan, etraf dokuya kıyasla ağrılı, sert, hassas, çökkün, daha sıcak veya daha soğuk olabilir.

Prevalans

Basınç ülserleri yaygın bir olaydır. Prevalans rakamları, uluslararası düzeyde hastanelerde %0 ila 46 ve geriyatrik bakımda %4,1 ila %32,2 aralığındadır. Ancak farklı ölçüm yöntemleri kullanıldığı için bu sayıların karşılaştırılması güçtür.
1998’Den beri Hollanda’daki basınç ülserleri prevalansı, LPZ ile standardize bir şekilde yıllık olarak ölçülmektedir. 2004’e kadar, oldukça stabil, benzer ve yüksek değerler rapor edilmiş, ancak 2004’ten sonra basınç ülserlerinin insidansı düşüyor gibi görünmektedir (bkz. Şekil 1). Bu düşüşün nedenini kesin olarak söylemek güçtür. Basınç ülserleri sorununa önemli düzeyde dikkat gösterildiği gerçeğinin olumlu bir etki yarattığı kesindir.

Son yıllarda basınç ülseri prevalansında önemli bir düşme olması, soruna daha az dikkat gösterilmesi tehlikesini de beraberinde getirmektedir. Şekil 1’de, 2014’te prevalansta yeniden hafif bir artış olduğu gösterilmektedir. Bu tek ölçüme göre sonuca varmak için erken olsa da, bu alanda çalışanlar da yine daha fazla basınç ülseri gördüklerini bildirmektedir. Bu nedenle, her bakım çalışanı ve bakım kurumunun basınç ülserlerine dikkat göstermeye devam etmesi zorunludur.
Avusturya ve İsviçre’deki prevalansa ilişkin bilgiler Halfens ve ark.’ta (2013) bulunabilir.

Evre II ve üzeri basınç ülserleri prevalansı 1998- 2014
Şekil 1: Evre II ve üzeri basınç ülserleri prevalansı, 1998- 2014 (Halfens ve ark., 2014)

LPZ ölçümü

LPZ değerlendirmesinin güvenilirliğini arttırmak için, çeşitli tipteki basınç ülserleri iki bakım çalışanı tarafından ölçülmektedir. Ayrıca, basınç ülserlerinin nerede ve ne zaman artış gösterdiği (yatış öncesinde veya sonrasında) ve hangi (önleyici) müdahalelerin uygulandığı hakkında da veriler toplanmaktadır. Hastaların basınç ülseri açısından risk altında olup olmadığını değerlendirmek için ‘Care Dependency Scale’ kullanılmaktadır. Ek olarak, kurum ve servis düzeyinde kullanılan rehberlerin varlığı gibi bir grup kalite göstergesi olup olmadığı da değerlendirilmektedir.

Referanslar

  • National Pressure Ulcer Advisory Panel, European Pressure Ulcer Advisory Panel and Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers: Clinical Practice Guideline. Emily Haesler (Ed.). Cambridge Media: Osborne Park, Western Australia; 2014.
  • Halfens, RJG, Meesterberends E, Meijers JMM, Neyens JCL, Rondas AALM, Rijcken S, Wolters SMP and Schols JMGA (2014). Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen: rapportage resultaten 2014. Maastricht: Maastricht University, CAPHRI. LPZ Rapport 2014. Maastricht: Universiteit Maastricht, CAPHRI.
  • Halfens, RJG, Meesterberends E, van Nie-Visser NC, Lohrmann C, Schönherr S, Meijers JMM, Hahn S, Vangelooven C and Schols JMGA (2013). International prevalence measurement of care problems: results. Journal of Advanced Nursing; 69(9): e5-e17.
Listeye dön

LPZ kurumunuz içinde mi kullanılacak?

İletişim